SPACES OF ABSTRACTION 2016 – Creation of the Kalinowski Family, Tadeusz Kalinowski, Anna Cyronek, Adam Kalinowski.
“Art is my love and truth” Anna Cyronek-Kalinowska
National Museum in Gdansk, Division of Modern Art, Abbots Palace in Oliwa. April-June 2016.
The exhibition presents selected paintings and prints of Tadeusz Kalinowski and Anna Cyronek from the 1967-2000 in the amount of 165 works in total, and two objects of Adam Kalinowski "Sky Reaching Hammock", 2000, and "PRACTICE AND FREEDOM I", 2013, 5 models of outdoor sculpture and 16 prints documenting outdoor works and projects the artist created between 1998-2015.
Although Anna and Tadeusz often exhibited their works together and both dedicated their artistic work to abstraction, each of them left a different, individual oeuvre, original not only with respect to the work of the spouse but also to the achievements of Polish abstract artists. Anna Cyronek (born in 1919 in Czestochowa – died in 2008 in Poznań – last name after her first husband Władysław) family name Kozłowska, arrived in Poznań in 1949. At the age of 31, with two little children, she decided to begin art studies in the PWSST [National Higher School of Fine Arts] in Poznań completing it with the diploma in painting in 1955. One year later she met Tadeusz KALINOWSKI. Tadeusz Kalinowski (born in 1909 in Warsaw – died in 1997 in Poznań) studied painting, scenography and interior design in Warsaw. After war he worked as a scenographer in Łódź and Bydgoszcz with William Horzyca. In 1948 he moved to Poznań where Horzyca was made director of the Polish Theatre. But the true calling of Kalinowski turned out to be painting. Already in 1949 he became the member of the Poznań group 4F+R [anagram for the Polish words meaning form, paint, texture, phantasy and realism] one of the first avant-garde groups in the post war Poland. In the 50 ties he gave up the avant-garde figurativeness for abstraction, creating interesting Taschistic pictures in the spirit of Informel. That period ends with experiments with matter painting: the works where the artist makes use of crimpled paper as part of the support. Tadeusz and Anna Cyronek met in 1956 and were soon joined not only by similar understanding of art but also by everyday common living. Since then they had often worked and exhibited their work together. In late 60s Tadeusz moves towards the pole of abstraction opposite to Informel – namely towards geometric abstraction. Starting from the works from the so called „zones” period, still in the spirit of Informel but subject to geometrical divisions, he moves towards pure geometrical abstraction composing his works from geometrical forms – circles, rectangles or triangles- in the vein close to the principles of constructivism. He abandons dull colors and uses pure colors. Since then his art fascinates with its colors. Anna Cyronek also feels comfortable with geometry, but her art, sophisticated, terse, based on one geometrical figure of an oval and sparsely on color, seems to render the idea of universal harmony (oval being a figure of cosmos) In the early 70s Anna moves from the macro perception to micro perception – she is interested in the structure of matter (series Structures) At the same time Tadeusz enriches his means of expression by diagonal systems bringing in the motif of action. In late 70s the artistic paths of Anna and Tadeusz split – after the early strong accord of geometrical abstraction Anna Cyronek turns for good towards the abstraction alluding to organic world and making a strong lyrical accent, while the forms in her paintings become free, sparse, close to expressionist abstraction. She either uses broad overflowing color patches in contrast with short lines sparsely filling in free spaces, or creates systems of irregular contours as if they were pictures of microscope enlargements of organic tissues. Tadeusz meanwhile significantly enhances the language of geometry introducing letters into his work, not as carriers of meaning but as elements borrowed from typography to make art signs, endowing his works with cultural multiplicity of meanings. The end of the 70s is the dominance of the variety of lines – pictures are filled with wavy lines, thin lines or bold lines in the mode of strips, extended color patches, broken lines etc. arranged side by side, in circles or crossing one another. By their means the artist creates the cycles of „Open arrangements”, „Closed arrangements”, „Many sided arrangements”. He includes in his compositions parts of unpainted canvass, either linen or hessian, making use of its natural artistic values. The art of Anna Cyronek and Tadeusz Kalinowski is unfortunately little known apart from the Poznań circles, even here in Gdansk. Meanwhile, the situation of artistic circles in Gdansk and Poznań in the post war period (40s, 50s, and 60s of the 20th century) is very much alike – both art schools were dominated by colorist tradition which did not create good climate for developing abstract art. The more so, the art of Ana Cyronek and Tadeusz Kalinowski deserves its proper place in the history of Polish abstract art. The son of Kalinowski – Adam (born in 1959 in Poznań) was brought up in the atmosphere of an artistic home, the atmosphere of atelier, exhibition openings and discussions about art. His rich imagination propels him to create monumental works, to occupy external space by means of large sized installations made from steel structures, balloons, rail tracks and lately from living matter in the form of plants overgrowing plywood shapes adequate to the symbolic meaning given them by the artists ( eg. + Infinity). An unusual medium which Kalinowski employed for the last few years is color sand. The artist fills it with ground forms, making abstract, color „field” pictures, shaped differently depending on the project. What is important about these works is their accessibility and therefore – changeability. They invite viewers into their area, to walking in the sand, playing as in the sandbox, mixing colors. The artist has already made a number of realizations with the sand in many cities of Poland and the world (London, Doha in Katar among others). Kalinowski` s objects extending in the space which refer to the contact point of nature and culture, have their artistic sources in the rich tradition of constructivism and Dadaism, in the art of Duchamp, in kinetic art and they are also, obviously, part of land-art with the important social context and the carnivalesque aspect, in case of objects made with the sand. The first sand works are called Practice of Freedom. They were inspired by the painting of the artist` s father Tadeusz Kalinowski. The son transferred the painting` s composition onto the floor plane – from the vertical onto the horizontal, he enriched it with spacial forms. The transference is an example of how abstract thinking developed – giving up classical, flat picture for the sake of spacial exploration.
Curator: Grażyna Szcześniak
The exhibition features paintings and prints by Tadeusz Kalinowski and Anna Cyronek, as well as works by Adam Kalinowski in the form of mock-ups, prints and compositions entitled: "THE PRACTICE OF FREEDOM." Crew module of “The Sky Reaching Hammock” in 1: 1 scale, made by Adam Garnek in 2016 according to Adam Kalinowski's design from 2001.
Links:
https://www.facebook.com/media/set/?set=a.524098194429815.1073741837.176745152498456&type=1&l=cdb8460d21
http://www.tadeuszkalinowski.com/
https://www.facebook.com/FundacjaArtystycznaImtadeuszaKalinowskiego/
http://wybrzeze24.pl/salon-sztuki-gdanskiej/przestrzenie-abstrakcji-tworczosc-rodziny-kalinowskich
http://gdansk.tvp.pl/25208357/odc-05052016
„The Practice of Freedom I”, in collection of Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” w Radomiu, 2013.
http://www.adamkalinowski.com/pof2013.html
PRZESTRZENIE ABSTRAKCJI 2016 – Twórczość Rodziny KALINOWSKICH,
Tadeusz Kalinowski, Anna Cyronek, Adam Kalinowski.
Muzeum Opatów w Oliwie, Oddział Sztuki Nowoczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku
Kwiecień-czerwiec 2016
Na wystawie prezentowane są wybrane obrazy i grafiki Tadeusza Kalinowskiego i Anny Cyronek z lat 1967-2000 w ilości 165 prac łącznie oraz dwa obiekty Adama Kalinowskiego „Podniebny Hamak”, 2000 oraz „PRAKTYKOWANIE SWOBODY I” i 5 makiet realizacji plenerowych oraz 16 wydruków dokumentujących realizacje zewnętrzne oraz projekty artysty powstałe w latach 1998-2015. W kasie Oddziału Muzeum jest dostępny album poświęcony twórczości Tadeusza Kalinowskiego wydany w 2009 przez MN w Poznaniu. Kurator wystawy: Grażyna Szcześniak. Choć Anna i Tadeusz często razem wystawiali swoje prace i oboje poświęcili swoją malarską twórczość abstrakcji, to każde z nich pozostawiło po sobie dzieło odmienne, o indywidualnych rysach, oryginalne nie tylko w stosunku do twórczości małżonka, ale także w stosunku do dokonań polskiej abstrakcji. ANNA CYRONEK (ur. 1919 w Częstochowie – zm. w 2008 w Poznaniu; nazwisko po pierwszym mężu Władysławie) z domu Kozłowska, przybyła do Poznania w 1949 roku. W wieku 31 lat, mając dwójkę małych dzieci, zdecydowała się na studia artystyczne w poznańskiej PWSSP, zakończone dyplomem z architektury wnętrz w 1955 roku. TADEUSZ KALINOWSKI jeszcze przed studiami na Akademii Warszawskiej pracował w Teatrze Wielkim w Warszawie gdzie asystował w pracy Wincentego Drabika wziętego scenografa tej sceny w latach 20 tych XX w. Który miał wielki wpływ na jego zainteresowania teatralne oraz na to, że został później scenografem. W latach 1929–1937 studiował w Warszawie w Szkole Sztuk Pięknych (od 1932 Akademia Warszawska) malarstwo, scenografię i architekturę wnętrz u Mieczysława Kotarbińskiego i Władysława Daszewskiego, u którego w 1937 r. otrzymał dyplom ze scenografii. Rozpoczął pracę, jako scenograf w teatrze Leona Schillera razem z W. Daszewskim w 1938 r. Po wojnie pracował, jako scenograf w Łodzi i Bydgoszczy z reżyserem Wilamem Horzycą. W 1948 roku przeniósł się do Poznania, gdzie Horzyca objął dyrektorowanie Teatrem Polskim. Jednak prawdziwym powołaniem Kalinowskiego okazało się malarstwo, już w 1949 roku stał się członkiem poznańskiej grupy 4F+R (forma, farba, faktura, fantastyka + realizm), jednego z pierwszych powojennych ugrupowań awangardowych w Polsce. W latach 50. Awangardową figurację porzucił dla abstrakcji, tworząc w duchu informelu ciekawe taszystowskie obrazy. Okres ten wieńczą eksperymenty z malarstwem materii, dzieła, w których artysta korzysta z miętego papieru wkomponowywanego w podobrazia. Z poznaną w 1953 roku Anną Cyronek połączyły Tadeusza podobne rozumienie sztuki, a wkrótce także codzienność wspólnego życia. Odtąd tworzą i często wspólnie wystawiają swoje prace. W drugiej połowie lat 60. Tadeusz kieruje się ku przeciwległemu do informelu biegunowi abstrakcji – ku abstrakcji geometrycznej. Poprzez jeszcze Informelowe w formie, ale poddane geometrycznym podziałom obrazy z tzw. okresu „streficznego”, przechodzi do czystej abstrakcji geometrycznej, tworząc kompozycje zbudowane z form geometrycznych – kół, prostokątów i trójkątów w duchu bliskim założeniom konstruktywizmu. Rezygnuje z barw zgaszonych, stosuje kolory czyste. Jego malarstwo urzeka odtąd swoją barwnością. W latach 50 i 60 tych uprawiał także grafikę w technice drzeworytu i linorytu. W latach 60 tych eksperymentował z obrazami plastycznymi z użyciem światła żarowego. Anna Cyronek również odnajduje się w geometrii. Bardzo wyrafinowana, lapidarna, bazująca na jednej formie geometrycznej - owalu i oszczędnej kolorystyce sztuka, wydaje się być oddaniem istoty harmonii wszechświata (owal, jako forma kosmiczna). Na początku lat 70. z postrzegania „makro” Anna przechodzi na postrzeganie „mikro” – interesuje ją strukturalna budowa materii (cykl „Struktury”). W tym samym czasie Tadeusz wzbogaca środki wyrazu o diagonalne układy wprowadzające element ruchu, „dziania się”. W drugiej połowie lat 70. drogi artystyczne Anny i Tadeusza się rozchodzą – po początkowym, bardzo mocno brzmiącym akordzie abstrakcji geometrycznej, Anna Cyronek na stałe zwraca się ku abstrakcji z aluzją do świata organicznego, z silnym akcentem liryzmu formy w jej obrazach stają się swobodne, luźnie, bliskie abstrakcji ekspresyjnej. Stosuje rozlewne szerokie plamy barwne, skontrastowane z krótkimi kreskami luźno zapełniającymi wolne przestrzenie, bądź tworzy układy nieregularnych form konturowych niczym obrazy mikroskopowych powiększeń organicznych tkanek. Tadeusz natomiast znacząco wzbogaca „język geometrii”, wprowadzając do swych kompozycji litery nie, jako nośniki treści, ale jako zapożyczone z typografii znaki plastyczne, przydając tym samym kulturowej wieloznaczności swoim dziełom. Końcówka lat 70. To tzw. cykl „kalejdoskopowy” – w obrazach, niczym w dziecięcym kalejdoskopie nachodzą na siebie kawałki układanki, fragmenty większych całości, przywołując niekiedy atmosferę dzieł surrealistów. Lata 80. I 90. To dominacja linii w różnych odmianach – obrazy zapełniają linie faliste, cienkie lub pogrubione, w formie pasów, rozciągniętych plam barwnych, przerywane itp., skomponowane równolegle, koliście bądź przecinające się. Za ich pomocą artysta tworzy cykle „Układów Otwartych”, „Zamkniętych”, „Wielostronnych”. Włącza do swych kompozycji partie niezamalowanego płótna, lnianego bądź z juty, korzystając z jego naturalnych walorów plastycznych. Sztuka Anny Cyronek i Tadeusza Kalinowskich jest poza środowiskiem poznańskim mało znana, również w Gdańsku. Tymczasem sytuacja środowisk artystycznych Gdańska i Poznania w okresie powojennym (lata 40., 50. i 60. XX w.) Wyglądała podobnie – zdominowane były one przez tradycje kolorystyczne, co nie stwarzało dobrego klimatu dla rozwoju abstrakcji. Sytuacja abstrakcjonistów poznańskich czy gdańskich, mimo sztuki najwyższej próby, była, zatem znacznie gorsza, niż artystów z przodujących w abstrakcji środowisk warszawskiego i krakowskiego. Wyśmienitej twórczości Anny i Tadeusza Kalinowskich należy się właściwe miejsce w historii polskiego malarstwa abstrakcyjnego. W atmosferze artystycznego domu, w klimacie pracowni, wernisaży, dyskusji o sztuce wzrastał syn Kalinowskich – ADAM. Bogata wyobraźnia każe mu tworzyć dzieła monumentalne, anektować przestrzeń w zewnętrzną za pomocą wielkogabarytowych instalacji tworzonych z konstrukcji stalowych, balonów, szyn kolejowych, a ostatnio z materii ożywionej w postaci roślin obrastających budowane ze sklejki formy o kształtach adekwatnych do symbolicznego znaczenia, jakie artysta im nadaje (np.„+-nieskończoność”). Niezwykłym medium, któremu Kalinowski poświęcił ostatnich kilka lat, jest kolorowy piasek. Twórca wypełnia nim naziemne formy, tworząc w pełni abstrakcyjne, barwne, „terenowe” obrazy, przybierające kształt zależny od danego projektu. Ważnym elementem tych dzieł jest fakt ich dostępności, a co za tym idzie – zmienności. Zapraszają one widzów do wejścia w swój obszar, do chodzenia po piasku, bawienia się nim niczym w piaskownicy, mieszania kolorów. Artysta wykonał już szereg realizacji z piaskiem w różnych miastach Polski i świata (m.in. Londyn, Doha w Katarze). Odnoszące się do styku natury i kultury obiekty przestrzenne Kalinowskiego mają swe artystyczne źródła w bogatej tradycji: konstruktywizmu i dadaizmu, w sztuce Duchampa, w sztuce kinetycznej, wpisują się też, siłą rzeczy, do land-artu, przy czym ważny jest ich kontekst społeczny, a w przypadku obiektów z piaskiem – ludyczny. Jedno z prezentowanych dzieł nosi nazwę "Praktykowanie Swobody I" a jest ono częścią bardziej złożonego projektu z 2004 pod tytułem: "Park Do Chodzenia na Boso". Inspiracją do jego powstania był obraz ojca artysty Tadeusza Kalinowskiego. Syn przeniósł kompozycję obrazu na płaszczyznę podłogi z pionu w poziom, wzbogacił formami przestrzennymi, kolorem i fakturą. Dokonana transpozycja to przykład rozwoju myślenia abstrakcyjnego – rezygnacji z klasycznego, płaskiego obrazu na rzecz przestrzennej eksploracji.
Grażyna Szcześniak
Na wystawie są prezentowane obrazy i grafiki Tadeusza Kalinowskiego i Anny Cyronek oraz prace Adama Kalinowskiego w formie makiet, wydruków i kompozycji pt: „PRAKTYKOWANIE SWOBODY”. Moduł załogowy projektu „PODNIEBNY HAMAK” w skali 1: 1, wykonał Adam Garnek w 2016 wg projektu Adama Kalinowskiego z 2001. „Praktykowanie Swobody”, z kolekcji Mazowieckiego Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” w Radomiu, 2013.